काठमाडाैँ । सरकारले सामाजिक सञ्जाल संचालन निर्देशिका, २०८० पारित गरेको छ । विहीबार बसेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले फेसबुक, टिकटक, ट्विटर, युट्यूब, इन्स्टाग्रामलगायत सामाजिक सञ्जालमा राखिने सामग्री नियमन गर्ने गरी यो निर्देशिका पारित गरिएको हो ।
निर्देशिकाले नेपालमा संचालन हुने सामाजिक सञ्जाल दर्ता अनिवार्य रुपमा दर्ता गर्नुपर्ने अनिवार्य व्यवस्था गरेको छ । यस्तै, निर्देशिकाअनुसार अब प्रयोगकर्ताले सामाजिक सञ्जालमा १९ वटा क्रियाकलाप गर्न मिल्दैन ।
१) बेनामे, छद्मभेषी वा परिचय लुकाइएका (फेक आइडी) खोल्न नपाइने ।
२) बेनामे र फेक आइडीमार्फत सामग्री उत्पादन गरी सेयर गर्ने वा अरूको विषयवस्तु सेयर गर्ने र टिप्पणी कमेन्ट गर्न र कसैलाई कल गर्न नपाइने ।
३) कुनै समुदाय, जाति, लिंग, धर्म, उमेर, वर्ण, वर्ग, पेशा, सम्प्रदाय, वैवाहिक अवस्था, पारिवारिक अवस्था, शारीरिक तथा मानसिक अवस्था, उत्पत्ति, यौनिक अल्पसंख्यक, भाषाभाषी तथा कानुनले संरक्षण गरेका अन्य समूह वा वर्गलाई लक्षित गरी घृणा फैलाउने, सामाजिक सद्भाव र सहिष्णुतामा आँच आउने प्रकृतिका अभिव्यक्ति दर्शाउने शब्द, श्रव्य दृश्य, तस्बिर सेयर गर्ने एवम् ट्रोल बनाइ प्रकाशन र प्रसारण गर्न नपाइने ।
४) बालश्रम, मानव बेचबिखन, बहुविवाह, बालविवाह जस्ता क्रियाकलाप गर्न प्रोत्साहित गर्न नपाइने ।
५) अरूलाई होच्याउने नियतले अपमानजनक शब्द, श्रव्यदृश्य, तस्बिर, ट्रोल बनाइ घृणायुक्त अभिव्यक्ति, गाली बेइज्जती गर्न, हेट स्पीच वा हेट स्पीच मानिने कार्य गर्न पाइँदैन । (हेट स्पीच भन्नाले पोष्ट, सेयर वा कमेन्ट गरेको विषयले व्यक्ति, समूह वा समुदायमा हिंसा फैलने, सामाजिक सद्भाव बिग्रने जस्ता दुष्परिणाम निस्कन सक्ने खालका आवाज, शब्द, तस्बिर, भिडियोलाई सम्झनुपर्ने) ।
६) डिजिटल माध्यमको प्रयोगबाट कुनै व्यक्तिको तस्बिर विकृत रुपले परिमार्जन गरी प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नपाइने ।
७) सार्वजनिक प्रकृतिका बाहेक निजी मामिलाका फोटो भिडियो अनुमतिबिना खिचेर प्रकाशन र प्रसारण गर्न नपाइने ।
८। अश्लील शब्द, तस्वीर, भिडियो, अडियो एनिमेसन प्रसारण, प्रकाशन, टिप्पणी गर्न नपाइने ।
९) बालबालिकालाई हानी पुर्याउने सामग्री तथा बालयौन शोषण, यौन दुर्व्यवहार, देह व्यापार जस्ता निषेधित क्रियाकलापलाई प्रोत्साहन गर्न नपाइने ।
१०) मित्थ्या सूचना, भ्रामक सूचना, दुष्प्रचार, सूचना तोडमरोड प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नपाइने ।
११) साइबर बुलिङ मानिने कार्य गर्न नपाइने । (साइबर बुलिङ भन्नाले प्रविधिको प्रयोग मार्फत अन्य व्यक्तिलाई हतोत्साहित बनाउने,धम्क्याउने, हैरान पार्ने, गालीगलौच गर्ने, गलत सूचना स्प्रेषण गर्ने जस्ता कार्य सम्झनुपर्ने) ।
१२) लागुऔषध सेवनको प्रोत्साहन तथा कारोबार गर्न, गराउन नपाइने ।
१३) जुवा खेलाउने वा जुवा खेल्न प्रोत्साहन गर्न नपाइने ।
१४) आतंकवाद सम्बन्धी विषयवस्तुको प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नपाइने ।
१५) सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरी कसैको आइडी तथा सूचना ह्याक गर्न नपाइने ।
१६) सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरी फिसिङ, इम्पोस्टर जस्ता कार्य गर्न नपाइने ।
१७) विभत्स तस्बिर, भिडियो कुनै सन्दर्भबिना नै पोस्ट वा सेयर गर्न नपाइने ।
१८) प्रचलित कानुनले निषेध गरेका वस्तुहरूको विज्ञापन तथा कारोबार गर्न नपाइने ।
१९) प्रचलित कानुनले निषेध गरेका कृयाकलापहरू नक्कल गर्न तथा सेयर गर्न नपाइने ।
